SPERMİYOGRAM  TESTİ YAPTIRMADAN ÖNCE LABORATUVARIMIZDAN BİLGİ ALIN LÜTFEN.

SPERM ANALİZİ NORMAL DEĞERLERİ (WHO 1998)

Volüm:   2.0 ml veya daha fazla

pH:   7.2 - 8.0

Sperm konsantrasyonu:   20 milyon spermatozoa/ml veya daha fazla

Total sperm sayısı:   40 milyon spermatozoa/ejakulat veya daha fazla

Motilite:   Ejakulasyonu takiben 60 dakika içerisinde, %50 veya daha fazlasının ileri progresyon göstermesi (a + b kategorisinde); veya %25 yada daha fazlasının hızlı (a kategorisinde) progresyon göstermesi.

Morfoloji:   %30 veya üzerinde normal form.

Vitalite:   %75 veya üzerinde canlı (boya almayan) spermatozoa.

Lökosit:   1 milyon/ml’den az.

SPERM ANALİZİ

Sperm toplanması

Sperm toplanmadan önce en az 48 saat, en fazla 7 günlük cinsel perhiz süresinin olması gerekir. Sperm toplanması için kullanılan kaplar cam ya da plastik olabilir. Toplama kapları temiz olmalı ve sperme toksik bir madde içermemelidir. İdeali bunun için özel amaçla yapılmış sperm toplama kaplarının kullanılmasıdır. Mikrobiyolojik analizlerde veya ÜYT için kullanılacaksa, steril olması tercih edilmelidir. Kabın üzerine hasta adı ve toplama saati mutlaka kaydedilmelidir.

En az iki sperm örneği incelenmelidir. İki sperm örneğinin toplanması arasında klinik değerlendirime göre en az 7 gün en fazla 3 ay süre geçmesi gerekir. Sperm sonuçları arasında anormal farklılıklar varsa örnekleme tekrar edilmelidir.

İdeali spermin, laboratuvara yakın bir yerde toplanarak bekletilmeden ulaştırılmasıdır. Eğer dışarıdan getiriliyorsa 1 saat içinde laboratuvara teslim edilmesi gerekir. Taşıma sırasında vücut ısısında tutulmalı, 20oC’dan düşük yada 40oC’dan yüksek ısılarda bırakılmamalıdır. İlk analizde hızlı-ileri sperm motilitesinin %25’den az olduğu olgularda ikinci örnek toplanırken bu süre daha kısa tutulmalıdır.

Ejakulat masturbasyonla toplanmalıdır. Bunun başarılamadığı olgularda toksik madde içermeyen, özel olarak yapılmış kondomlar da kullanılabilir.

Laboratuvar personeli sperm örneklerinin virüs bulaştırabileceği konusunda dikkatli olmaları gerekir.

Spermin fiziksel incelemesi

Likefaksiyon: Normal bir sperm örneği oda ısısında 60 dakika içerisinde likefiye olmalıdır. Likefaksiyon sonunda örneğin iyice karıştırlması yapılmalıdır. Bunu likefaksiyon süresince aralıklı veya sürekli olarak yapılması da tercih edilir. Likefiye olmayan spermlerin incelenmesini kolaylaştırmak amacıyla içerisine bromelin 1g/l, plasmin 0.35-0.50 U/ml veya kimotripsin 150 USP/ml katılabilir. Ancak bu maddelerin sperm fonksiyonları üzerine olumsuz etkide bulunup bulunmadıkları tam olarak bilinmemektedir.

Görünüm: Spermin muayenesi hemen likefaksiyondan sonra ya da 1 saat içerisinde yapılmalıdır. Normalde homojen, gri-opelasan görünümdedir. Opasifikasyonun azalması sperm konsantrasyonunun düşük olduğunu düşündürmelidir. Kahverengi-kırmızı örnekler eritrosit bulunduğunu akla getirir.

Volüm:Ejakulatın volümü dereceli, konik tabanlı silindir tüplerde yapılabilir veya geniş bir dereceli pipete çekilerek de tayin edilebilir. ÜYT’de kullanılacak ya da mikrobiyolojik tahlil yapılacaksa steril malzeme kullanılmalıdır. Plastik enjektörler ve hipodermik iğneler bu amaçla kullanılmamalıdır çünkü sperm motilitesini olumsuz etkileyebilirler.

Viskozite:Likefiye olduktan sonra ejakulat 5 ml’lik bir pipete çekilir ve kendi ağırlığı ile pipetin ucundan damlaması sağlanır. Bu sırada akarak uzayan damlanın boyu ölçülür. 2 cm’den fazla uzaması viskozitenin artmış olduğunu gösterir. Normalde ejakulat pipetin ucundan sarkmadan, küçük damlalar halinde dökülmelidir. Bir diğer yöntemde ise, cam bir çubuk ejakulatın içine daldırılır, arkasından geri çekilir. Bu sırada oluşan cam çubuğa yapışık ejakulat uzunluğu yüzeyden itibaren 2 cm’den fazla olmamalıdır.

Artmış viskozite sperm motilite ve konsantrasyon sonuçları ile antisperm antikor testlerini olumsuz etkileyebilir.

pH: Bunun için 6.1 - 10.0 arasında pH ölçebilen indikatör kağıtlar kullanılır. Bir damla sperm bu kagıt üzerine damlatılır. Oluşan renk değişimi, skala ile karşılaştırılarak pH tayin edilir. pH tayini ejakulat alındıktan sonra 1 saat içerisinde yapılmalıdır. Normali 7.2 - 8.0 arasında olmasıdır. 7.0’ın altındaki değerler vaz agenezi veya seminal vezikül agenezini, ejakulatör kanal obstrüksiyonlarını, vb. düşündürmelidir.

Mikroskopik muayene

İlk muayenede sperm konsantrasyonu, motilitesi, aglütinasyon ve spermatozoa dışı hücrelerin varlığı araştırılır. Taze preparatların incelenmesinde faz-kontrast mikroskop kullanılması, ışığın lam üzerinde saçılmasını önlemesinden dolayı, tercih edilmelidir. 10 mikrolitre’den fazla olmayacak şekilde bir damla semen mikropipet yardımıyla bir lam üzerine konur. Üzerine 22mm x 22mm lamel ile kapatılır. Bu şekilde yaklaşık 20 mikrometrelik bir derinlikte semen araştırılmış olunur. Bu hacim içerisinde spermatozoaların bütün rotasyon hareketleri de incelenebilmektedir. Daima aynı değerlerin kullanılarak sperm analizinin yapılması, sonuçların standardize edilebilmesi açısından son derece önemlidir.

Mikroskopik inceleme 400 - 600 x büyütmede yapılmalıdır. Hazırlanan preparatın 37oC’da muayene edilmesi uygun olur. Eğer 20-24oC’lık oda ısısında yapılıyorsa, sonuçların bu değere göre standardize edilmesi gerekir.

Preparat hazırlandıktan sonra 1 dakika bekenilerek, bu süre içerisinde stabilizasyon sağlanılır.

Sperm yoğunluğunun her mikroskop alanında belirgin farklılık göstermesi, ejakulatın homojen olmadığını gösterir. Bu durumda semen tekrar karıştırılmalıdır. Ayrıca bu durumdan, likefaksiyon bozukluğu, viskozite bozukluğu, spermatozoa agregasyonu (mukus lifleri arasında) yada aglütinasyon da sorumlu olabilir. Böyle bir gözlemin sperm analiz raporunda belirtilmesi gerekir.

Sperm sayısı düşük olan olgularda ejakulat önce 600 x g’de 15 dakika santrifüj edilerek, fazla seminal plazma atılır, geri kalan sabit volümde semen iyice karıştırılarak muayeneye alınır. Sonuç hesaplanırken, atılan seminal plazma volümü de dikkate alınmalıdır. Sperm motilite ve morfolojisi de santrifüj sonrası örnekte bakılmalıdır.

Motilite tayini

Her bir spermatozoanın motilitesi 4 derece üzerinden değerlendirilerek kaydedilir:

a. ileri-hızlı
b. ileri-yavaş
c. yerinde hareketli
d. hareketsiz

4-6 mikroskop alanı taranarak 100 spermatozoa sayılır. Her bir spermatozoa hangi kategoriye göre hareket ediyorsa kaydedilir. Her kategori için ortalama yüzde değerleri hesaplanır. Aynı işlem ayrı bir semen damlası alınarak 2 kez tekrarlanmalıdır. İki ölçüm arasında %10’dan fazla fark bulunmamalıdır. Aksi takdirde tetkik bir kez daha tekrarlanır. Sonuçta iki inceleme neticesinin ortalaması alınır.

Spermatozoa dışı hücreler:

Ejakulatta spermatozoa dışında uretradan gelen poligonal epitel hücreleri, spermatogenetik germ hücreleri, ve lökositler de bulunur. Bunların hepsine genel olarak "yuvarlak hücre" denir. Taze preparatların incelenmesi sırasında yuvarlak hücre konsantrasyonlarının da tayin edilmesi gerekir.

Lökositler çoğu ejakulatta görülürler. En sık nötrofillere rastlanılır. Lökosit sayısının çok dikkatli saptanması gerekir, çünkü lökospermi durumunda genital sisteme ait bir enfeksiyon söz konusu olabilir ve antibiyotik tedavisi gerekir. Lökositospermi aynı zamanda oksidatif stres ve/veya sitotoksik sitokinleri ortama vererek ejakulat volümünde azalma, oligoastenozoospermi, ve sperm fonksiyonlarında bozulmalara yol açabilir.

İnfertiliteye neden olabilecek lökosit sayısını belirlemek çok güçtür. Bu hücrelerin önemi ejakulata nereden geldikleri, tipi ve aktivasyon durumlarına bağlıdır. Özellikle rete testis yada epididimden ejakulata giren nötrofil lökositlerin neden oldukları oksidatif strese spermatozoalar daha hassastırlar. Oysa ejakulasyon sırasında prostat veya seminal veziküllerden ejakulata giren lökositler, seminal plazmanın güçlü antioksidan etkisi nedeniyle daha az zarar verircidirler. Genel olarak normal bir ejakulatın 5 milyon/ml’den fazla yuvarlak hücre ve 1 milyon/ml’den fazlada lökosit içermemeleri gerekir.

Semendeki lökositleri saymak için değişik teknikler kullanılmaktadır. ELISA ile elastaz konsantrasyonunun tayini bunlardan biridir. Hücre içi peroksidaz ve lökosite spesifik antijen tayinleri de kullanılmaktadır.

Lökosit sayısı ile genital enfeksiyon varlığı arasında kesin bir ilişki kurulamamıştır. 1 milyon/ml’nin üzerinde lökosit bulunduğu durumlarda genital glandlara ait bir enfeksiyonun varlığı yönünden araştırma yapmak uygun olur. Bu durumda ilk idrar, ikinci idrar, prostat masajı ile prostat sekresyonu ve masaj sonrası idrar olmak üzere 4 ayrı kültür gerekir. Aynı zamanda genital bezlere ait seminal plazma markırları da tayin edilerek, enfeksiyonun bu glandlarda bir patoloji yapıp yapmadığı araştırılmalıdır. Bununla birlikte, semende lökosit bulunmaması genital sisteme ait bir enfeksiyonun varlığını ekarte etmez.

Spermatid, spermatosit ve spermatogoniumlar lökositlerden ayırd edilmelidirler. Sadece kuyruğu gelişmiş matür germ hücreleri olan spermatozoalar sperm sayımında geçerlidir. Lökositler ve diğer yuvarlak hücrelerin spermatozoa sayısına göre oranları hesaplanarak ayrıca belirtilmeleri gerekir.
Burada C = (N x S) / 100 formülü uygulanır. N aynı alanda sayılan yuvarlak hücre tipi (örneğin lökosit yada diğer hücreler), S mililitredeki spermatozoa sayısı, C ise araştırılan bu hücre tipinin mililitrede milyon olarak sayısını göstermektedir. Örneğin spermatozoa sayısı 120 milyon/ml ve her 100 spermatozoa için 10 immatür germ hücresi sayılmışsa, (10 x 120 x milyon) / 100 = 12 milyon immatür germ hücresi / ml bulunduğu anlaşılır.

Aglütinasyon

Spermatozoanın aglütinasyonu demek motil spermatozoaların baş-baş, orta parça-orta parça, kuyruk-kuyruk yada benzer şekillerde birbirlerine yapışmaları anlamına gelir. İmmotil spermlerin birbirlerine yapışmaları ya da motil olup mukus iplikçiklerine veya spermatozoa dışı hücrelere ve debrislere yapışmaları nonspesifik agregasyonlar olarak kabul edilir ve mutlaka ayrıca belirtilmeleri gerekir.

Aglütinasyonun bulunması immünolojik nedenli bir infertilite olabileceğine kesin olarak işaret etmez. Aglütinasyon tayini random olarak seçilmiş 10 ayrı alanda sayılarak yapılmalıdır. Birbirine yapışmış motil spermatozoaların yüzde olarak hesaplanması şeklinde ifade edilir. Aglütinasyonun yaygınlığı önemli olduğu için, az da olsalar mutlaka not edilmelidir. Ayrıca aglütinasyonun türü de kaydedilmelidir (baş-baş, vb).

KRUGER TYGERBERG –STRICT  CRITERIA YÖNTEMİ İLE SPERM MORFOLOİ TAYİNİ

Kruger Metodu Nedir?
Sperm değerlendirmesinde bir kaç farklı kriter vardır. "Kruger kriterleri" özellikle spermdeki şekil bozukluklarını göz önüne alan mikroskobik bir değerlendirme metodudur.

Özel bir boyama sonrası sperm şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (doğurganlık) kapasitesi belirlenir.

Sperm üretimini sigara, alkol, ısı, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi bir çok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile iki veya üç kez tekrarlanmalıdır. Sperm analizinde bir fertilite sorunu saptanırsa erkeğin fiziksel ve hormonal açılardan daha ileri muayenesine geçilir.

Sperm üretim döngüsü 2-3 ayda bir tekrarlanır. Yani üretilen bir sperm 2-3 ay sonra semene salgılanacaktır. Aynı şekilde kişinin karşılaştığı zararlı etkenler veya tedavi için kullanılan faydalı ilaçlar da sperm üretimini 3 ayın sonunda etkileyebilir. Semen analizi sonuçlarını değerlendirirken bu süreç akılda tutulmalıdır.

Kruger kriterlerine dayalı morfolojik (şekilsel) değerlendirme

Normal ve normale yakın morfolojiye sahip sperm hücrelerinin seçilmesi, infertilite tedavisinde son derece önemlidir. Örneğin akrozom, spermin yumurtaya girmesi için gerekli enzimleri içeren önemli bir bölge olduğundan, akrozom anormallikleri spermin yumurtaya bağlanmasında sorun yaratır. Çekirdek anormallikleri, DNA içerik bozukluğu anlamına gelmektedir. Bu da sağlıklı bir embriyo gelişimini engellemektedir. Sitoplazmik droplet, spermin olgunlaşmadığı anlamına gelmektedir. Globozospermia, akrozom yokluğu anlamına gelmektedir ki böyle anomaliye sahip spermlerin dölleme kabiliyeti yoktur. Orta parça, mitokondrilerin olduğu önemli bir kısımdır. Buradaki anormallikler, enerji desteğinin noksanlığına neden olmaktadır. Bu durum hareketliliği direkt etkilemektedir. Spermin kuyruğu sperm başının tam ortasından çıkmadığında yani aksı bozuk olduğunda spermin ileri yönde hareket yeteneği düşmektedir. Kuyruk, spermin hareketliliğini ve dikliğini sağlayan bölüm olduğundan kuyruktaki anormallikler, sperm hareketini kısıtlayıcı etkiye sahiptir. Semen morfolojik değerlendirmesinde Kruger kriterleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu kriterler ile baş, akrozom, çekirdek,  boyun, kuyruk ve orta parça anormalikleri değerlendirilmektedir.

Kruger’e göre %14 ve üzerinde normal morfolojiye sahip sperm ömeklerinin fertilizasyon başarısı %88,3, %4-14 arasında %49,4, %4’ten küçük olduğu durumlarda ise %7,6’dır.

Bu veriler morfoloji ile fertilizasyon arasındaki korelasyonu net bir şekilde ortaya koymaktadır. Semen parametrelerinin bilinmesi, bize hangi olgulara inseminasyon, hangi olgulara IVF ve hangi olgulara mikroenjeksiyon uygulaması yapmamız konusunda ışık tutacaktır

Kruger  yöntemi ile morfoloji tayinindeki anomaliler:

Şekil Anomalileri

·         Tapered, Elonge, Piriform, Yuvarlak

·         Makrosefali, Mikrosefali

·         Diadem defekti

·         Nükleus içine doğru invaginasyon (genellikle ekvatoryal bölgede)

·         Nükleus vaküolleri

·         Nükleus Büyüklüğü Anomalileri

·         Sitoplazmik Droplet

·         İnkomplet spermatid seperasyonu

·         Genelikle çift nükleuslu, diploid, triploid

·         Duplikasyon

     Akrozom bölümünde olabilecek anomaliler aşağıda sıralanmıştır :

·         Primer (Gelişme ve diferensiyasyon aşamasında ortaya çıkan)

·         İrregüler akrozomal dağılım

·         Akrozomal kist

·         Nipple, Santral

·         Aberan akrozomal yapı

·         Sekonder (Eksternal faktörler, yaşlılık)

·         Akrozomal içerik azalması (açık renk boyanma)

·         Akrozomal içerik total kaybı

·         Akrozomal membran anomalileri

·         Akrozom ayrılması

·         Komplet, İnkomplet

     Mid-piece’de olabilecek anomaliler aşağıda sıralamıştır :

·         Sitoplazmik droplet

·         Bend Mid-piece

·         Kinked Mid-piece

·         Amorf Mid-piece

·         Non-aksiyel Mid-piece

·         Mitokondrial aplazi

·         Komplet, Segmental

·         Pseudodroplet

·         Kopuk baş

     Kuyruk kısmında olabilecek anomaliler aşağıda sıralanmıştır:

·         Dag defekti

·         Coiled tail

·         Duplikasyon

     Yukarıda tanımlanan anomaliler dışında olabilecek diğer anomaliler ise aşağıda sıralanmıştır:

·         Multipl anomaliler

·         Sınıflandırılamayan formlar

·         İnkomplet seperasyon (adezyon)

KRUGER TYGERBERG –STRICT  CRITERIA YÖNTEMİ İLE SPERM MORFOLOİ TAYİNİ

Kruger Metodu Nedir?
Sperm değerlendirmesinde bir kaç farklı kriter vardır. "Kruger kriterleri" özellikle spermdeki şekil bozukluklarını göz önüne alan mikroskobik bir değerlendirme metodudur.

Özel bir boyama sonrası sperm şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (doğurganlık) kapasitesi belirlenir.

Sperm üretimini sigara, alkol, ısı, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi bir çok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile iki veya üç kez tekrarlanmalıdır. Sperm analizinde bir fertilite sorunu saptanırsa erkeğin fiziksel ve hormonal açılardan daha ileri muayenesine geçilir.

Sperm üretim döngüsü 2-3 ayda bir tekrarlanır. Yani üretilen bir sperm 2-3 ay sonra semene salgılanacaktır. Aynı şekilde kişinin karşılaştığı zararlı etkenler veya tedavi için kullanılan faydalı ilaçlar da sperm üretimini 3 ayın sonunda etkileyebilir. Semen analizi sonuçlarını değerlendirirken bu süreç akılda tutulmalıdır.

Kruger kriterlerine dayalı morfolojik (şekilsel) değerlendirme

Normal ve normale yakın morfolojiye sahip sperm hücrelerinin seçilmesi, infertilite tedavisinde son derece önemlidir. Örneğin akrozom, spermin yumurtaya girmesi için gerekli enzimleri içeren önemli bir bölge olduğundan, akrozom anormallikleri spermin yumurtaya bağlanmasında sorun yaratır. Çekirdek anormallikleri, DNA içerik bozukluğu anlamına gelmektedir. Bu da sağlıklı bir embriyo gelişimini engellemektedir. Sitoplazmik droplet, spermin olgunlaşmadığı anlamına gelmektedir. Globozospermia, akrozom yokluğu anlamına gelmektedir ki böyle anomaliye sahip spermlerin dölleme kabiliyeti yoktur. Orta parça, mitokondrilerin olduğu önemli bir kısımdır. Buradaki anormallikler, enerji desteğinin noksanlığına neden olmaktadır. Bu durum hareketliliği direkt etkilemektedir. Spermin kuyruğu sperm başının tam ortasından çıkmadığında yani aksı bozuk olduğunda spermin ileri yönde hareket yeteneği düşmektedir. Kuyruk, spermin hareketliliğini ve dikliğini sağlayan bölüm olduğundan kuyruktaki anormallikler, sperm hareketini kısıtlayıcı etkiye sahiptir. Semen morfolojik değerlendirmesinde Kruger kriterleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu kriterler ile baş, akrozom, çekirdek,  boyun, kuyruk ve orta parça anormalikleri değerlendirilmektedir.

Kruger’e göre %14 ve üzerinde normal morfolojiye sahip sperm ömeklerinin fertilizasyon başarısı %88,3, %4-14 arasında %49,4, %4’ten küçük olduğu durumlarda ise %7,6’dır.

Bu veriler morfoloji ile fertilizasyon arasındaki korelasyonu net bir şekilde ortaya koymaktadır. Semen parametrelerinin bilinmesi, bize hangi olgulara inseminasyon, hangi olgulara IVF ve hangi olgulara mikroenjeksiyon uygulaması yapmamız konusunda ışık tutacaktır

Sperm hücresinin yapısı


Uzunluğu 0.05 mm olan sperm hücresi üç kısımdan meydana gelir: baş, boyun ve kuyruk. Baş kısmı genetik materyali içerir. Boyun sperm hareketi için gerekli enerjiyi, kuyruk kısmı ise sperm hareketini (motiliteyi) sağlar.
Sperm hücresi mikroskopik görünümü (Yandaki resim)

Kruger  yöntemi ile morfoloji tayinindeki anomaliler:

Şekil Anomalileri

·         Tapered, Elonge, Piriform, Yuvarlak

·         Makrosefali, Mikrosefali

·         Diadem defekti

·         Nükleus içine doğru invaginasyon (genellikle ekvatoryal bölgede)

·         Nükleus vaküolleri

·         Nükleus Büyüklüğü Anomalileri

·         Sitoplazmik Droplet

·         İnkomplet spermatid seperasyonu

·         Genelikle çift nükleuslu, diploid, triploid

·         Duplikasyon

     Akrozom bölümünde olabilecek anomaliler aşağıda sıralanmıştır :

·         Primer (Gelişme ve diferensiyasyon aşamasında ortaya çıkan)

·         İrregüler akrozomal dağılım

·         Akrozomal kist

·         Nipple, Santral

·         Aberan akrozomal yapı

·         Sekonder (Eksternal faktörler, yaşlılık)

·         Akrozomal içerik azalması (açık renk boyanma)

·         Akrozomal içerik total kaybı

·         Akrozomal membran anomalileri

·         Akrozom ayrılması

·         Komplet, İnkomplet

     Mid-piece’de olabilecek anomaliler aşağıda sıralamıştır :

·         Sitoplazmik droplet

·         Bend Mid-piece

·         Kinked Mid-piece

·         Amorf Mid-piece

·         Non-aksiyel Mid-piece

·         Mitokondrial aplazi

·         Komplet, Segmental

·         Pseudodroplet

·         Kopuk baş

     Kuyruk kısmında olabilecek anomaliler aşağıda sıralanmıştır:

·         Dag defekti

·         Coiled tail

·         Duplikasyon

     Yukarıda tanımlanan anomaliler dışında olabilecek diğer anomaliler ise aşağıda sıralanmıştır:

·         Multipl anomaliler

·         Sınıflandırılamayan formlar

·         İnkomplet seperasyon (adezyon)

KRUGER TYGERBERG –STRICT  CRITERIA YÖNTEMİ İLE SPERM MORFOLOİ TAYİNİ

Kruger Metodu Nedir?
Sperm değerlendirmesinde bir kaç farklı kriter vardır. "Kruger kriterleri" özellikle spermdeki şekil bozukluklarını göz önüne alan mikroskobik bir değerlendirme metodudur.

Özel bir boyama sonrası sperm şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (doğurganlık) kapasitesi belirlenir.

Sperm üretimini sigara, alkol, ısı, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi bir çok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile iki veya üç kez tekrarlanmalıdır. Sperm analizinde bir fertilite sorunu saptanırsa erkeğin fiziksel ve hormonal açılardan daha ileri muayenesine geçilir.

Sperm üretim döngüsü 2-3 ayda bir tekrarlanır. Yani üretilen bir sperm 2-3 ay sonra semene salgılanacaktır. Aynı şekilde kişinin karşılaştığı zararlı etkenler veya tedavi için kullanılan faydalı ilaçlar da sperm üretimini 3 ayın sonunda etkileyebilir. Semen analizi sonuçlarını değerlendirirken bu süreç akılda tutulmalıdır.

Kruger kriterlerine dayalı morfolojik (şekilsel) değerlendirme

SPERM HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ

Amaç

Sıklıkla kullanılan yöntemler

• Swim-up (yüzdürme) tekniği
  
• Standart yıkama yöntemi (santrifüj ve yüzdürme)
  
• Gradient tekniği
  
• Mini-gradient yöntemi

Swim-up (yüzdürme) yöntemi: Tüm ejakulat 0.5-1 ml’lik fraksiyonlar halinda ayrı ayrı konik tüplere konulur (Falcon tüpler, 15 ml’lik). Üzerlerine 2 ml sperm yıkama mediumu eklenir. Tüpler 37oC’da 1-2 saat süreyle %5 karbondioksitli ortamda 45o eğimli pozisyonda inkübe edilir. İnkübasyon sonunda üstteki 1ml’lik kısım pipetle alınarak kullanılır. Bu yöntemin sakıncası, ileri derecede oligozoospermi ya da astenozoospermi olgularında yeteri kadar sperm elde edilememesidir.

Standart yıkama yöntemi (santrifüj ve yüzdürme): Likefiye olmuş semen konik bir tüp içerisinde 1 : 1-2 volüm oranında sperm yıkama mediumu ile karıştırılır. 200-300 x g’de, 10-15 dakika santrifüj edilir. Üstteki supernatant kısmı atılarak, dipte kalan pellet 0.5 ml medium ile tekrar karıştırılarak kullanılabilir. Bu işlem 2 kez tekrarlanabilir ya da ileri derecede oligozoospermi olgularında sadece 1 kez yapılarak bırakılır. İstenilen olgularda, alttaki pellet kısmının üzerine 1-2 ml medium konularak, 37oC’da 1-2 saat süreyle %5 CO2 ortamında inkübe edilir ve daha sonra üstteki 1 ml kısım pipet yardımıyla alınarak kullanılır. Bu şekilde daha fazla sayıda motilitesi iyi sperm elde edilmiş olunur.

Gradient tekniği: Burada silica partiküller içeren gradient mediumlar kullanılır. 15 ml’lik konik Falcon tüpü içerisine, aşağıdan yukarıya doğru her birinden 1 ml olacak şekilde %90, %70 ve %50’lik gradient solüsyonları üst üste konularak 3 tabakalı yıkama yapılabilir veya sadece 2-3 ml %80 ve 2-3 ml %40’lık iki tabaka ile hazırlanmış yıkama da kullanılabilir. En üstteki tabakanın üzerine, her bir gradient tabakası için 1 ml olacak şekilde, 2-3 ml likefiye olmuş ejakulat sarsmadan bırakılır. 200-500 x g’de 10-20 dakika santrifüj edilir. Daha sonra, en alttaki fraksiyon (kullanılan gradient miktarına göre 1 yada 2-3 ml) geride bırakılarak üstteki supernatant kısmı bir pipetle aspire edilerek dışarı atılır. Dipte bırakılan kısım, 1 : 1 volüm medium ile karıştırılarak yukarıda tarif edildiği şekilde yıkanır (100 x g’de 10 dakika veya 500 x g’de 5 dakika olacak şekilde) ve altta toplanan pellet üzerine 0.5 ml medyum eklenilerek kullanılır.

Mini-gradient yöntemi: İleri derecede oligozoospermi olgularında bu yöntem modifiye edilerek uygulanmalıdır. Her bir gradient tabakasından 0.3 ml konulur. Burada kullanılacak sperm, önce 100 x g’de 10 dakika yıkanmalı ve bu şekilde volümü azaltılmalı, daha sonra gradient solüsyonlarının üzerine konulmalıdır. İşlemin diğer basamakları aynen uygulanır.

Gradient yöntemlerinde, spermler partiküllerin arasından aşağıya doğru yüzerek dipte toplanırlar. Ayrıca bu yöntemde, akrozom membranı üzerine olan mekanik etkinin de fertilizasyonu arttırıcı etkisi bulunduğu ileri sürülmektedir. İmmatür hücrelerin ve lökositlerin de ortamdan uzaklaştırılmaları, bunlardan açığa çıkabilecek serbest oksijen radikallerini azaltarak, fertilizasyonu düzeltiyor da olabilir. Bir diğer önemli husus ise santrifüj hızıdır. 200 x g’den fazla hızlar kullanılırsa, immotil spermler ve debrisler de dibe çökebileceklerinden, kaliteli sperm elde edilmesini önleyebileceği bildirilmişse de, 2 tabakalı gradient yönteminde 500 x g’nin kullanımı da önerilmektedir.

Gradient yönteminde gradient solüsyonları üzerine sperm konulduktan sonra uygulanacak santrifüjün süresi çok önemlidir. Öncelikle motil olan spermler dipte toplanacağından, sürenin uzaması halinde nonmotil hücreler ve debrisler de dipte birikeceklerdir. Genel olarak, normal sperm parametrelerinde 10-20 dakika, orta derecede bozulmuş olanlarda 10-30 dakika, ileri derecede bozuk sperm örneklerinde ise 15-45 dakika santrifüj edilmeleri önerilir. Viskozitesi artmış spermler, motilitesi %20’den az olan spermler ve hücre sayısı 20 milyon/ml’den fazla olan spermlerin de uzun süreli santrifüj edilmeleri gerekir. Normal morfoloji oranları düşük spermlerin ise daha kısa süreli santrifüj edilmeleri uygun olur.

.Sperm Yapısı, Sperm Sayısı, Sperm Kalitesi, Sperm Hareketi Ve Sperm Rengi  Üzerine Olumlu Etki Yapan Yiyecekler nelerdir?

Çilek: İçerdiği E vitamini sayesinde sperm miktarını ve cinsel organlara giden kan dolaşımını hızlandırarak seks dürtüsünü ve sperm kalitesini arttırır.

Avokado: Temel yağ asitleri ve antioksidanlarıyla seks hormonlarının üretimini hızlandırır. Sperm miktarında önemli oranda artış sağlamaktadır.

Zencefil: Vücudun ısısını artırarak kadın ve erkekte uyarıcı etki yapar. Erkekte uzun süreli ereksiyon sağlar. Sperm miktarında önemli oranda artış sağlamaktadır.

Domates: A vitamini deposudur. Bu, seks hormonlarının üretimini hızlandırır. Seks dürtüsünü ve sperm kalitesini arttırır.